حق به شـهر بازخـوانی پیوند میان حقـوق و فضا در شـهر ایرانی

هانــری لُـــهِ فور، جامعه شــناس معاصــر فرانســوی بــا مطــرح کــردن ایــده «حــق بــه شــهر»، بــه کارکــرد اجتماعــی فضــا پرداختــه و تولیــد فضــای اجتماعــی را از مــوارد مهــم «حــق بــه شــهر» دانســته اســت. فضــای انتزاعــی بــه طــور تاریخــی مفهومــی حقوقــی دارد امــا بــا پیدایــی مفهــوم فضــای اجتماعــی، مفهومــی اقتصــادی یافتــه کــه ایــن مفهــوم تنهــا در شــهر ســرمایه دارانه قابــل پیــاده کــردن اســت. لُـــهِ فور بــا انتقــاد از حاکــم شــدن نــگاه ســرمایه دارانه در شــهر غربــی معتقــد اســت کــه شــهر غربــی از کارکــرد اصلــی خودش کــه رســاندن انســان بــه «خشــنودی» اســت دور شــده و دســتیابی بــه «آزادی» را کــه کارکــردی اقتصــادی دارد جانشــین آن کــرده اســت. در همیــن راســتا او خواســتار فاصلــه گرفتــن از رویکــردی علمــی بــه مقولــه شــهر می باشــد و بازگشــت بــه رویکــرد هنــری داشــتن بــه شــهر را پیشــنهاد می کنــد. مفهــوم «فضــا» در اندیشــه ایرانــی پیونــد مســتقیمی بــا موضــوع «حقــوق» دارد و پرداختــن بــه تمایــز میــان فضــای انتزاعــی از فضــای اجتماعــی بــدون برداشــت صحیــح از مفهــوم «حقــوق» امــکان پذیــر نمی باشــد. از ایــن رو در ایــن مقالــه بــه بهانــه بررســی دیدگاه هــای لُـــهِ فور کوشــش شــده اســت بــا مــروری بــه دو مقولــه «شــهر» و «حقــوق» در اندیشــه ایــران پیــش از اســلام و پیونــد آن بــا اندیشــه های پــس از اســلام، راهــی بــاز شــود کــه از درون ایــن راه بتــوان شــناخت روشــن تری از آنچــه لُـــهِ فور و پیروانــش در انتقــاد بــه شــهر غربــی ســرمایه دارانه داشــته انــد، بــه دســت خواننــده ایرانــی داد.